سفره هفت سین عید نوروز و اهمیت آن...
با فرا رسیدن سال نو، سفره مبارك هفت سین را میگسترانیم؛ سفرهای از هفت گونه گیاه و دانه و خوردنی دلپذیر. آب و آیینه، شمع و چراغ، نقل و نبات و گل و سبزه در آن مینهیم؛ كتاب آسمانی خود را میگشاییم و در لحظه حلول سال نو در برابر سفرهای از بركت الهی و به امید رونق و بهبود و معیشتی بهتر دست به دعا برمیداریم.
اما به راستی چرا توجه ویژه به «هفت سین» است؟ ویژگی عدد هفت نسبت به سایر عددها چیست؟ حرف سین یا شین یا هر حرفی دیگر چه مزیتی بر حروف دیگر دارد؟ آیا اعدادها و حروفها میتوانند در سرنوشت انسان مؤثر واقع شوند؟ چرا در سفره هفت سین نوروز سیب و سركه، سماق و سمنو، سبزی و سبزه و سنبل میگذاریم؟
برخی از محققان معتقدند كه پیش از اسلام، در این سفره هفت «شین» میگذاشته اند، همچون شمع و شیرینی و شیر، شربت و شهد و شراب و شاهدانه؛ و یا هفت گیاه چیدهشده سودمند به صورت هفتچین؛ و یا هفت سینی از خوردنیهای مطلوب. اما قرنهاست كه در سفره عید هر ایرانی هفت گونه خوردنی و سبزه كه حرف نخست آن سین است چیده میشود و آن چنان كه پیداست سخن بر سر حرف سین یا چین یا شین نیست، بلكه محتوای سینیها یا ظروفی كه خوردنی در آن مینهند اهمیت دارد و محتوای ظرفها نمادهایی هستند در سفره هفت سین.
در هر حال بیشتر توجه به عدد هفت بوده كه خوش یمن و مبارك و حتی مقدس تلقی شده است.
چرا «هفت» در سفره هفت سین
عدد
هفت كه جمع سه و چهار است، نزد ریاضیدانان به سبب شكل هندسی
مثلث و مربع كه اشكال همگن و كامل به شمار میآیند نمایانگر كمال و
به شكلی نمادین، به مفهوم كثرت و تكامل است. هنگامیكه از عدد هفت،
یا هفت هزار و... سخن گفته میشود معنای زیاد بودن مد نظر است. در
میان اقوام هند و اروپایی و همچنین هند و ایرانی این عدد خوش یمن و
مبارك تلقی شده و در اساس، نقش این عدد در فرهنگ ملتها نقشی مثبت
است.
واقعیتهای طبیعی، مشاهدهها و تجربههای مردم در گذر زمان،
نقش ادیان الهی و باورهای دینی مردم در توجه ویژه به عدد هفت
بسیار اساسی است و از همین روست كه قرنهاست در آیینها و رسمهای
ایرانی نیز این عدد جایگاهی ویژه دارد. در چیدن و آراستن سفره
هفتسین نیز نقش این عدد به خوبی آشكار است.
نگاهی گذرا به
واقعیتهای طبیعی، كتب الهی، باورهای مردم، هنر معماری، موسیقی، خط و
نیز ادبیات ملل نشان میدهد كه عدد هفت تا چه حد مورد توجه ویژه
قرار دارد. در قرآن كریم و نیز نزد مسلمانان ایرانی عدد هفت جدای از
سایر عددها مورد توجه قرار دارد. در برخی از آیهها و سورههای قرآن از
عدد هفت نام برده شده است و نیز قرآن را مشتمل بر هفت موضوع
دانستهاند. مناسك حج هفت مرحله دارد و نخستین قاریان نیز هفت نفر
بودهاند. در كتابهای آسمانی انجیل و تورات، بارها و بارها این عدد با
تأكید تكرار شده است. همچنین نزد زرتشتیان هفت امشاسپند گرامیبوده و
در آیین مهر هفت اختر معتبر بوده است. پیشینیان ما نیز زمین و آسمان
را دارای هفت طبقه دانستهاند و به زمین هفت اقلیم میگفتهاند
كه دارای هفت دریا بوده است.
خلق جهان را در شش مرحله یا
گاهنبار گفته اند و در روز هفتم كه پایان خلق جهان است به نیایش و
جشن و سرور میپرداخته اند؛ این آیین هنوز مشاهده میشود و ادامه
دارد. حركت و تغییر شكل ماه در چهار هفته، وجود خوشه ستارگان یا
خواهران هفتگانه و همچنین تكامل جنین در هفت ماهگی، رویش دندان
كودك در هفت ماهگی، تغییر تكاملی نطفه به جوجه پس از سه هفته و...
از مواردی است كه در طبیعت مورد مشاهده و توجه قرار گرفته اند.
باورهای
ملتها نیز نمایانگر توجه به عدد هفت و نقش آن است. در قدیم مصریان
به هفت ركن قدرت معتقد بودند؛ كلدانیها هفت طبقه كمال و بابلیان
هفت طبقه آسمان را باور داشتند؛ یونانیان به هفت خدا معتقد بودند؛
هندوان خدایان هفتگانه «آدیتیا» را میپرستیدند؛ و رومیان جشن بزرگ
هفت مادر یا «سپتی ماترا» را برگزار میكردند. بسیاری از ملتهای
دیگر نیز متوجه این عدد بودهاند. همچنین از عجایب هفتگانه جهان نام
برده شده است. در موسیقی سنتی ایرانی هفت دستگاه، و در خط هفت
شیوه نگارش تعیین كردهاند. در هنر و ادبیات نیز توجه هنرمندان و
نویسندگان به عدد هفت آشكار است.
در اساس بین اقوام هند و
اروپایی، و نیز ایرانیان و هندوان، عدد هفت خوش یمن و مبارك تلقی
شده است؛ و از همین روست كه در فرهنگ ایرانی ما - كه بنیانش بر
باورهای دینی استوار است - در سفره عید كه سفرهای دلپذیر و خوش
یمن و سرشار از امید به بهبودی و رونق بیشتر است، هفت سین چیده
میشود؛ به این امید كه سال نو پر بركت و مبارك باشد.
...
...
برگرفته از http://www.beytoote.com/art/negah-gozashte/travelers-through-history.html
